عربیکا و ربوستا
هنگامی که صحبت از قهوه می شود، نگاه ها به سمت میوه گونه خاصی از درخت قهوه یعنی عربیکا دوخته می شود. همه ساله درصد اعظم قهوه تولید شده در انحصار نوع عربیکا قرار دارد که در ده ها کشور بین مدار رأس الجدی و مدار راس السرطان پرورش می یابد. فی الواقع این گونه تنها تیره قهوه نیست و بیش از ۱۲۰ واریته مختلف تا به کنون شناسایی شده اند، اما از بین آنها تنها یک گونه دیگر بصورت انبوه پرورش داده می شود و آن قهوه کانفورا است، گیاهی که عموما با نام روبوستا می شناسیم.
روبوستا در اصل نام تجاری است که برای برجسته کردن ویژگی های آن به این گونه ها داده شده است. در اواخر قرن ۱۹ در کنگو بلژیک (جمهوری دموکراتیک کنگو کنونی) کشف شد و پتانسیل تجاری اش از آن زمان مشهود بود. روبوستا نسبت به گیاهان عربیکای موجود در ارتفاعات کم، در دماهای بالاتر رشد کرده و میوه می دهد و در برابر امراض مقاوم تر از آن است. این خصیصه ها عواملی هستند که امروزه بخش عمده ای از تولید روبوستا را تحت الشعاع قرار داده اند، چراکه تولید آن به دلیل شیوه رشدش بسیار ارزان تر است. با این وجود، نقطه ضعف اجتناب ناپذیری که در رابطه با آن نگران کننده است مربوط به طعم نه چندان خوب آن می شود. برخی افراد مدعی اند که قهوه روبوستای بسیار خوب تولید شده طعم بهتری از عربیکای نامرغوب دارد که ممکن است به نوعی واقعیت داشته باشد، اما این توجیهی نیست که ما را مجاب به خوب بودن طعم روبوستا کند. به طور کلی نمی توان طعم خاصی را به قهوه ها اختصاص داد، اما اگر بگوییم روبوستا دارای طعم چوبی و لاستیکی سوخته در فنجان است منصفانه خواهد بود. اسیدیته این قهوه بسیار پایین است، اما حس دهانی یا میزان سنگینی بیشتری در دهان ایجاد کرده و روی زبان را فرا می گیرد. کیفیت روبوستا قابل درجه بندی است و امکان تولید گونه های مرغوب تر آن امکان پذیر است. سالهاست این گونه إلمان اساسی پرمصرف در نوشیدنی اسپرسو ایتالیایی به شمار می رود. در حال حاضر بیشتر روبوستای تولید شده در سراسر جهان به کارخانه های بزرگ ختم می شود که درحال تبدیل شدن به بخش مغلوب و ناپسند صنعت است: یعنی قهوه فوری محلول.
در صنعت قهوه محلول اهمیت قیمت محصول در مقایسه با طعم آن، پر رنگ تر و مهم تر جلوه می کند. از سوی دیگر وابستگی جهانی به قهوه به عنوان یک محصول آماده و سریع (فست فود ) بدین معناست که هر سال روبوستا حدود ۴۰ درصد از قهوه تولید شده در دنیا را تشکیل دهد. البته باید خاطر نشان کرد که این درصد تا حدودی بسته به نوسانات قیمت و تقاضا متغیر است. مثلا با افزایش قیمت جهانی قهوه ممکن است شرکت های بزرگ چند ملیتی به دنبال جایگزینی مقرون به صرفه تر برای عربیکا باشند که در نهایت منجر به ازدیاد تولید روبوستا می گردد.
در روزگاری نه چندان دور هنگامی که رُسترها در مخلوط های تجاری بزرگ، قهوه های روبوستا را جایگزین عربیکا کردند به طرز شگفت انگیزی شاهد روند نزولی در مصرف قهوه شدند. علت این امر محتملا ناشی از عطر و طعم یا محتوای کافئین مضاعف روبوستا نسبت به عربیکا بود. بدین ترتیب زمانی که برندهای بزرگ راه ساده و ارزان را برای سود بیشتر انتخاب می کنند، مصرف کنندگان متوجه شده یا حداقل عادات قهوه نوشی خود را تغییر می دهند.